Gminy powiatu staszowskiego

Gmina Bogoria – to gmina położona w północno – wschodniej części powiatu staszowskiego. Obejmuje 37 sołectw -  Bogoria, Budy, Ceber, Domaradzice, Gorzów, Grzybów, Józefów Witowicki, Jurkowie, Kiełczyna, Kolonia Bogoria, Kolonia Pęcławice, Kolonia Pęcławska, Kol.Wysoki Małe, Łapówka, Malkowice, Mała Wieś, Miłoszowie, Moszyny, Niedźwiedź, Pełczyce, Pęcławice, Podlesie, Przyborowice, Rosołówka, Szczyglice, Ujazdem, Wagnerówka, Wierzbka, Witowice , Wola Kiełczyńska, Wola Makowska, Wolica, Wysoki Duże, Wysoki Małe, Wysoki Średnie, Zagorzyce, Zimnowoda – o łącznej powierzchni 123,41 km2 , którą zamieszkuję ok. 8 tysięcy mieszkańców. Od północy graniczy z gminą Iwaniska, od wschodu z gminą Klimontów, od południa z gminą Staszów, zaś od zachodu z gminą Raków. Gmina Bogoria to gmina typowo rolnicza - aż 70% jej powierzchni stanowią użytki rolne, a kolejne 24% to użytki leśne. rolnicy zajmują się tu uprawą zbóż i ziemniaków oraz chodowlą trzewną. Niewątpliwym atutem gminy są leżące w rejonie Jurkowie duże zasoby kamienia budowlanego. Kamień z Jurkowa przeznacza się przede wszystkim do produkcji łamanych kruszyw drogowych. Skała w Jurkowicach zawiera obok CaO (tlenku wapnia) około 15% MgO (tlenku magnezu) oraz inne mikroelementy niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmów, dzięki czemu jest doskonałym surowcem do produkcji nawozów otrzymywanych we własnych młynach. Do cennych bogactw naturalnych gminy Bogoria należą ponadto złoża wody oligoceńskiej, zdrowie powietrze, piękne lasy i wspaniale krajobrazy, co powinno sprzyjać rozwojowi turystyki na tym terenie. Sporym mankamentem jest jednak brak zbiorników wodnych, które stanowiłyby bazę rekreacyjno – wypoczynkowa. Wydaję się więc, że jeżeli władze gminy liczą na rozwój i większe dochody z turystyki, w najbliższym czasie należałoby skupić się na poprawie infrastruktury ekologicznej – woda, kanalizacja, gaz, wywóz śmieci oraz zapewnieniu odwiedzającym miejsc, gdzie mogliby oni przenocować, zjeść dobry posiłek i wypocząć na łonie natury, czy zażywać kąpieli w basenach.

Gmina Łubnice – leży w południowo – wschodniej części powiatu. Na powierzchni 84,01 km2 zamieszkuje ok. 4400 mieszkańców. Gmina obejmuje 19 sołectw: Beszowa, Borki, Budziska, Czarzyzna, Gace Słupieckie, Góra, Grabowa, Łubnice, Łyczba, Orzelec Duży, Orzelec Mały, Przeczów, Rejterówka, Słupiec, Szczebrzusz, Wilkowa, Wolica, Zalesie, Zofiówka. Aż 78% powierzchni gminy Łubnice zajmują uprawy rolne, sporą część zajmują uprawy truskawek, którą trudnią się tutejsi rolnicy. Główną atrakcją tych terenów są urokliwe pola nadwiślańskie z licznymi rozlewiskami wodnymi, gdzie występuje wiele gatunków ryb, bujna roślinność i urozmaicony drzewostan z przewagą wierzb, lip i akacji. Na terenie gminy znajdują się również zabytki architektoniczne - gotycki kościół parafialny w Beszowej p.w. św. Piotra i Pawła oraz drewniana dzwonnica z przełomu XVII i XVIII wieku z dzwonem odlanym w 1421 roku. Wykorzystując różnorodne walory przyrodnicze występujące na terenie gminy, część mieszkańców zdecydowała się na zorganizowanie gospodarstw agroturystycznych widząc w tej działalności dodatkowe źródło dochodów - we wsi Rejterówka jest 20 takich gospodarstw.

Gmina Oleśnica – leży w południowo – zachodniej części powiatu staszowskiego. Na obszarze 53,51 km2 w 11 sołectwach – Borzymów, Brody, Bydłowa, Kępie, Oleśnica, Pieczonogi, Podlesie, Strzelce, Sufczyce, Wojnów, Wólka Oleśnicka - mieszka ok. 4 tysięcy mieszkańców. Mimo, że aż 85% powierzchni gminy zajmują użytki rolne, rolnictwo nie jest tu szczególnie opłacalne, a to ze względu na słabej jakości gleby. Wobec tych trudności mieszkańcy Oleśnicy znaleźli alternatywę – od ponad 100 lat słyną oni z murarstwa. Aktualnie zawód ten wykonuje około 1000 mężczyzn zatrudnionych w 20 zakładach, które między innymi zrzesza miejscowa Spółdzielnia Rzemieślnicza. Istnieje także blisko 200 mniejszych firm rodzinnych. Murarze z Oleśnicy specjalizują się  w wykonywaniu robót ogólnobudowlanych i elewacyjnych (dociepleniowych) realizując kontrakty w kraju  za granicą. 

Gmina Osiek - położona we wschodniej części powiatu gmina miejsko - wiejska. Sąsiaduje z gminami: Baranów Sandomierski, Gawłuszowice, Łoniów, Padew Narodowa, Połaniec, Rytwiany, Staszów. Odejmuje 19 sołectw - Bukowa, Długołęka, Kąty, Lipnik, Matiaszów, Mucharzew, Niekrasów, Niekurza, Ossala, Pliskowola, Strużki, Suchowola, Sworoń, Szwagrów, Trzcianka-Kolonia, Trzcianka, Tursko Wielkie, Mikołajów – które zamieszkuje ok.. 8 tysięcy mieszkańców. Gmina Osiek o powierzchni 129,33km2 stanowi 13,98% powierzchni powiatu.
Gmina ma charakter przemysłowo – rolniczy, co determinowane jest wydobyciem siarki metodą podziemnego wytopu w Kopalni Siarki w Osieku. Szacuje się, że zasoby złoża wystarczą na ok. 30 lat.
Gmina ma sporo atrakcji, które mogą przyciągać turystów, m.in. kościół z 1852 roku i kapliczka położona w centralnym miejscu Rynku w Osieku, w Niekrasowie zwiedzić można modrzewiową świątynię z XVII wieku, z bogatym wystrojem wnętrz, a także muzeum poświęcone ministrowi rządu londyńskiego, więźniowi Łubianki sądzonemu w słynnym „procesie szesnastu” Adamowi Bieniowi, które funkcjonuje w miejscowości Ossala w domu ministra.

Gmina Połaniec – położona w południowo – wschodniej części powiatu staszowskiego obejmuje 18 sołectw – Brzozowa, Kamieniec, Kraśnik, Łęg- Zawada, Maśnik, Okrągła –Luszyca, Połaniec, Rudniki, Ruszcza, Ruszcza-Kępa, Rybitwy, Tursko Małe, Tursko Małe Kolonia, Winnica, Wymysłów, Zdzieci Nowe, Zdzieci Stare, Zrębie. Od wschodu jej granice stanowi rzeka Wisła, zaś od północy i zachodu kompleks Lasów Golejowskich. Na obszarze niemal 75 km2 zamieszkuje ok. 12 tysięcy osób.

Gmina Połaniec ma charakter przemysłowo – rolniczy, ponad 60% ludności zatrudnione jest w przemyśle. Od 1971 roku, kiedy to podjęto decyzję o budowie Elektrowni Połaniec, szczególne znaczenie zyskał tu przemysł energetyczny. Gmina ma również wiele do zaoferowania turystom – na jej terenie znaleźć można wiele zabytków - w samym Połańcu można zwiedzać kościół parafialny p.w. św. Marcina z XVII-wieczną kaplicą i Kopiec Kościuszki usypany w 1917 roku w miejscu obozowania wojsk powstańczych. W niedalekiej Ruszczy zobaczyć można murowany dwór z początku XIX wieku, w Winnicy i Tursku Małym pozostałości grodzisk średniowiecznych a stanowiska archeologiczne w Łęgu, Zawadzie, Zrębinie i na Winnej Górze – a do atrakcji turystycznych zaliczyć można liczne stawy rybne – szczególnie kuszący dla wędkarzy jest kanał zrzutowy przy Elektrowni, oraz rezerwat przyrody „Zamczysko Turskie” w leśnictwie Strużki.
Na terenie gminy znajdują się także kryta pływalnia, kręgielnia bowlingowa, boisko do piłki plażowej.

Gmina Rytwiany – jedna z największych (obszarowo) gmin powiatu staszowskiego – obejmuje 15 sołectw (Grobla, Kłoda, Niedziałki, Pacanówka, Podborek, Ruda, Rytwiany, Sichów Duży, Sichów Mały, Strzegom, Strzegomek, Sydzyna, Szczeka, Święcica, Tuklęcz) o łącznej powierzchni ponad 126 km2. Tę gminę, położoną w środkowej części powiatu, zamieszkuje ok. 6300 osób.
Gmina Rytwiany jest niezwykle atrakcyjnym punktem na mapie powiatu staszowskiego – ma do zaoferowania liczne atrakcje turystyczne. Na jej terenie znajduje się aż 132 obiekty zabytkowe, m.in. zespoły dworskie wraz z wspaniałymi parkami w Rytwianach i Sichowie Dużym, ruiny zamku z XV wieku, gorzelnia i młyn wodny, ale prawdziwą perełką na skalę europejską jest pokamedulski zespół sakralny z początku XVII wieku, malowniczo położony w środku dużego masywu leśnego. Każdy powinien także odwiedzić drewniany kościół w Strzegomiu wzniesionych z bali modrzewiowych na przełomie XVI i XVII wieku. Atrakcyjność gminy podnosi kompleks zarybionych stawów o łącznej powierzchni 173 hektarów lustra wody, które w miesiącach letnich służą również okolicznym mieszkańcom do kąpieli i uprawiania sportów wodnych, a także jedyny w powiecie pas startowy dla samolotów o długości 1000m.

Gmina Szydłów – położona jest w północno – zachodniej części powiatu staszowskiego. W jej granicach leży 16 sołectw - Brzeziny, Gacki, Grabki Duże, Jabłonica, Korytnica, Kotuszów, Mokre, Osówka, Potok, Potok Rządowy, Rudki, Solec, Szydłów, Wola Żyzna, Wolica, Wymysłów - o łącznej powierzchni 107,53 km2, które zamieszkuje około 5 tysięcy osób.
Na terenie gminy jest wiele atrakcji wartych polecenia – okalające osadę mury obronne, salę rycerską, skarbczyk i bramę krakowską, XIV-wieczny kościół św. Władysława, kościół Wszystkich Świętych, oraz XVI-wieczną synagogę w samym Szydłowie, a także zalew Chańcza, którego część leży na jej terenie i zachęca turystów do aktywnego wypoczynku, a okoliczne lasy są nie lada gratką dla grzybiarzy. Gmina posiada również dobrze rozbudowaną sieć gospodarstw agroturystycznych – szczególnie w Korytnicy i Kotuszowie.
Na terenie gminy znajduje się wiele sadów, głownie śliwkowych, z których owoce sprzedawane są w całym kraju. Zatrudnienie miejscowej ludności dają również zakłady przemysłowe, m.in. Ekoplon” S.A – producent między innymi nawozów dolistnych i Zakład Wyrobów Metalowych ,,Emizet” Sp. z o.o. - produkujący głównie na rynek niemiecki.

Gmina Staszów – największa gmina powiatu, obejmująca 37 sołectw (Czajków Południowy, Czajków Północny, Czernica, Dobra, Gaj Koniemłocki, Grzybów, Jasień, Koniemłoty, Kopanina, Kurozwęki, Krzczonowice, Krzywołęcz, Lenartowice, Łaziska, Łukawica, Mostki, Niemścice, Oględów, Poddębowiec, Podmaleniec, Ponik, Sielec, Smerdyna, Stefanówek, Sztombergi, Wiązownica Duża, Wiązownica Mała, Wiązownica-Kolonia, Wiśniowa, Wiśniowa Poduchowna, Wola Osowa, Wola Wiśniowska, Wólka Żabna, Zagrody, Ziemblice) o łącznej powierzchni niemal 226 km2, co stanowi prawie ? powierzchni powiatu staszowskiego. Zamieszkuje tu ok. 26,6 tysięcy osób.
Na terenie gminy znajduje się wiele zabytków architektonicznych (osiemnastowieczne domy murowane w układzie kalenicowym i Ratusz w Staszowie, XXVII-wieczny pałac, w którym mieści się izba pamięci Hugona Kołłątaja i Zespół Pałacowy należący do rodziny Popielów w Wiśniowej) i sztuki sakralnej (piętnastowieczny kościół pw. Św. Bartłomieja z kaplicą Tęczyńskich dobudowaną w latach 1613 – 1623 w Staszowie, zabytkowy Zespół Klasztorny Kanoników Regularnych w Kurozwękach) oraz walory przyrodnicze, a wszystko to dopełnione ciągle rozwijającą się bazą noclegową i gastronomiczną.